The Concept of Aesthetic Value in the Lvov-Warsaw School: An Overview

Aleksandra Horecka

doi:10.14394/filnau.2022.0020

Autor

Aleksandra Horecka University of Warsaw, Faculty of Philosophy https://orcid.org/0000-0002-1648-0657

DOI:

https://doi.org/10.14394/filnau.2022.0020

Słowa kluczowe:

Lvov-Warsaw School, aesthetic value, aesthetics, axiology, beauty

Abstrakt

This article discusses selected conceptions of aesthetic value formulated by representatives of the Lvov-Warsaw School, including Kazimierz Twardowski, Władysław Witwicki, Władysław Tatarkiewicz, Tadeusz Czeżowski, Mieczysław Walfisz-Wallis, Stanisław Ossowski, Leopold Blaustein, and Tadeusz Kotarbiński.

Bibliografia

Bernhard M. (1991), Sztuka grecka. V w. p.n.e. [Greek Art in the Fifth Century BC] (third edition), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Blaustein L. (1938), O ujmowaniu przedmiotów estetycznych [On Grasping Aesthetic Objects], Lwów: Lwowska Biblioteczka Pedagogiczna.
Blaustein L. (2005), Wybór pism estetycznych [Selected Aesthetic Papers], Kraków: Universitas.
Czarnecki Z., Soldenhoff S. (eds.) (1989), Człowiek i wartości moralne. Studia z dziejów polskiej niezależnej myśli etycznej [Man and Moral Values: Studies in the History of Polish Independent Ethical Thought], Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Czeżowski T. (1919/1989), “O formalnym pojęciu wartości” [On the Formal Concept of Value], Przegląd Filozoficzny 22(1), 12-24 [in:] Czeżowski 1989: 121-129.
Czeżowski T. (1936/1989), “O przedmiocie aksjologii” [On the Subject Matter of Axiology], Przegląd Filozoficzny 39(2), 465-466 [in:] Czeżowski 1989: 115-116.
Czeżowski T. (1938), Propedeutyka filozofii. Podręcznik dla II klasy wszystkich wydziałów w liceach ogólnokształcących [Introduction to Philosophy: A Handbook for the 2nd Class of All Departments in Secondary Schools of General Education], Lwów: K. S. Jakubowski.
Czeżowski T. (1945/1958), “Strach i lęk (przyczynek do klasyfikacji uczuć)” [Fear and Anxiety (A Contribution to the Classification of Feelings)] [in:] Czeżowski 1958: 257-265.
Czeżowski T. (1947/1958), “Trzy postawy wobec świata” [Three Attitudes towards the World] [in:] Czeżowski 1958: 236-242.
Czeżowski T. (1948), O metafizyce, jej kierunkach i zagadnieniach [On Metaphysic, Its Trends and Issues], Toruń: Księgarnia Naukowa T. Szczęsny i S-ka.
Czeżowski T. (1949a/1958), “Etyka jako nauka empiryczna” [Ethics as an Empirical Science] [in:] Czeżowski 1958: 59-67.
Czeżowski T. (1949b/1958), “Jak rozumieć ‘sens życia’?” [How to Understand the “Meaning of Life”?] [in:] Czeżowski 1958: 229-235.
Czeżowski T. (1951/1958), “Identyczność a indywiduum i jego trwanie” [Identity and the Individual and Its Endurance] [in:] Czeżowski 1958: 160-168.
Czeżowski T. (1958), Odczyty filozoficzne [Philosophical Talks], Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Czeżowski T. (1959), Główne zasady nauk filozoficznych [The Main Principles of Philosophical Sciences], 3rd ed., Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Czeżowski T. (1959-1960/1989), “Jak budować logikę dóbr?” [How to Build a Logic of Goods?] (part 2), Ruch Filozoficzny 19(1-2), 186-188 [in:] Czeżowski 1989: 136-138.
Czeżowski T. (1960a/1989), “Uwagi o etyce jako nauce empirycznej” [Notes on Ethics as an Empirical Science], Studia Filozoficzne 6, 157-162 [in:] Czeżowski 1989: 105-108.
Czeżowski T. (1960b/1989), “Jak budować logikę dóbr?” [How to Build a Logic of Goods?] (part 1) [in:] Charisteria. Rozprawy filozoficzne złożone w darze Władysławowi Tatarkiewiczowi, T. Czeżowski (ed.), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 21-28 [in:] Czeżowski 1989: 130-135.
Czeżowski T. (1965a), Filozofia na rozdrożu. Analizy filozoficzne [Philosophy at a Crossroads: Philosophical Analyses], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Czeżowski T. (1965b), Czym są wartości [What Are Values?] [in:] Czeżowski 1965a: 117-120.
Czeżowski T. (1965c/1989), “Czym są wartości (wprowadzenie do dyskusji)” [What Are Values? (An Introduction to a Discussion)], Znak 17(4) [in:] Czeżowski 1989: 117-119.
Czeżowski T. (1977), “Transcendentalia — przyczynek do ontologii” [Transcendentals: A Contribution to Ontology], Ruch Filozoficzny 35(1-2), 54-56.
Czeżowski T. (1989), Pisma z etyki i teorii wartości [Papers on Ethics and Theory of Value], Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Drabarek A. (2005), “Kazimierz Twardowski’s Ethical Approach” [in:] Jedynak 2005: 121-152.
Dziamski S. (1968), O subiektywizmie w wersji psychologicznej w polskiej myśli estetycznej XX wieku [On Subjectivism in the Psychological Version in Polish Aesthetic Thought of the 20th Century], Prace Komisji Filozoficznej XI/2, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Filologiczno-Filozoficzny.
Dziemidok B. (1975), “Kontrowersje wokół wartości estetycznych. Próba typologizacji stanowisk” [Controversies Concerning Aesthetic Values: An Attempt at a Typology of Positions] [in:] Krzemień-Ojak, Kalinowski 1975: 7-47.
Dziemidok B. (2002), Główne kontrowersje estetyki współczesnej [The Main Controversies of Contemporary Aesthetics], Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Elzenberg H. (1963), “Realizm praktyczny w etyce a naczelne wartości życia ludzkiego” [Practical Realism in Ethics and the Main Values of Human Life] [in:] Elzenberg 1966: 129-135.
Elzenberg H. (1966), Wartość i człowiek. Rozprawy z humanistyki i filozofii [Value and Man: Dissertations in the Humanities and Philosophy], Toruń: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Fechner G. T. (1876), Vorschule der Ästhetik, Leipzig: Breitkopf & Härtel.
Gorzka C. (1991), “Teoria wartości Tadeusza Czeżowskiego” [Tadeusz Czeżowski’s Theory of Value], Ruch Filozoficzny 58(1), 19-22.
Holland H. (1953), “Legenda o Kazimierzu Twardowskim” [The Legend of Kazimierz Twardowski], Myśl Filozoficzna 3(5), 260-312.
Horecka A. (2013), “Kratyzm Władysława Witwickiego” [Władysław Witwicki’s Cratism], Rocznik Historii Filozofii Polskiej 6, 127-156.
Ingarden R. (1948/1970), “Uwagi o względności wartości” [Notes on the Relativity of Values], Przegląd Filozoficzny 44(1-3) [in:] Ingarden 1970: 207-219.
Ingarden R. (1970), Studia z estetyki [Studies in Aesthetics], vol. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jadacki J. J. (1999), “Kłopoty z kategoriami ontycznymi, czyli o (pewnych) poglądach Tadeusza Czeżowskiego” [Problems with Ontological Categories: On (Certain) Views of Tadeusz Czeżowski] [in:] Tyburski, Wiśniewski 1999: 75-88.
Jadczak R. (1989), “Władysław Witwicki i jego etyka normatywna” [Władysław Witwicki and His Normative Ethics] [in:] Czarnecki, Soldenhoff 1989: 169-206.
Jadczak R. (1981), “‘Teoria kratyzmu’ Władysława Witwickiego [Władysław Witwicki’s “Theory of Cratism”], Acta Universitatis Nicolai Copernici, Filozofia 5 [121], 25-40.
Jadczak R. (1993), Człowiek szukający etyki. Filozofia moralna Kazimierza Twardowskiego [Man Seeking Ethics: The Moral Philosophy of Kazimierz Twardowski], Toruń: Wydawnictwo UMK.
Jadczak R., Pawlak J. (eds.) (1997), Filozofia na Uniwersytecie Wileńskim [Philosophy at the University of Vilnius], Toruń: Wydawnictwo UMK.
Jedynak S. (ed.) (2005), Polish Axiology: The 20th Century and Beyond, Washington: The Council for Research in Values and Philosophy.
Kostyrko T. (2007), “O swoistości polskiej myśli filozoficznej XX wieku” [On the Specificity of Polish Philosophical Thought of the 20th century] [in:] Wilkoszewska 2007: 61-72.
Kotarbiński T. (1948/1987), “Realizm praktyczny” [Practical Realism] (1) [in:] Kotarbiński 1987: 124-133.
Kotarbiński T. (1961/1993), “Niektóre postulaty humanistyki” [Some Postulates of the Humanities] [in:] Kotarbiński 1993: 68-76.
Kotarbiński T. (1965/1987), “Realizm praktyczny” [Practical Realism] (2) [in:] Kotarbiński 1987: 134-136.
Kotarbiński T. (1987), Pisma etyczne [Ethical Writings], P. J. Smoczyński (ed.), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kotarbiński T. (1993) Ontologia, teoria poznania i metodologia nauk [Ontology, Epistemology, and the Methodology of Sciences], Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Krzemień-Ojak S., Kalinowski W. (eds.) (1975), Studia z dziejów estetyki polskiej 1918-1939 [Studies in the History of Polish Aesthetics], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kuliniak R., Pandura M., Ratajczak Ł. (2021), Filozofia po ciemnej stronie mocy. Krucjaty marksistów i komunistów polskich przeciwko Lwowskiej Szkole Filozoficznej Kazimierza Twardowskiego [Philosophy on the Dark Side of the Force: Crusades of Polish Marxists and Communists against Kazimierz Twardowski’s Lvov School of Philosophy], part 3: Ostateczne starcie, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Łukasiewicz D. (2002), Filozofia Tadeusza Czeżowskiego [The Philosophy of Tadeusz Czeżowski], Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Łukasiewicz D. (2004), “Tadeusz Czeżowski’s Theory of Values,” Parerga 2, 91-99.
Morawski S. (1950), Podstawowe zagadnienia estetyki marksistowskiej [Fundamental Issues of Marxist Aesthetics], a carbon copy of a typescript, Biblioteka Narodowa w Warszawie, signature: 1.586.251.
Morawski S. (1962), “O wartości artystycznej” [On Artistic Value], Kultura i Społeczeństwo 4, 33-53.
Morawski S. (1964), “Estetyka polska w okresie dwudziestolecia” [Polish Aesthetics in the Years 1918-1939], Studia Filozoficzne 4, 13-40.
Morawski S. (1973), O przedmiocie i metodzie estetyki [On the Object and Method of Aesthetics], Warszawa: Książka i Wiedza.
Morawski S. (1992), Główne nurty estetyki XX wieku. Zarys syntetyczny [The Main Trends in the Aesthetics of the 20th Century: A Synthetic Outline], Wrocław: Wiedza o Kulturze.
Ossowski S. (1933/1966), U podstaw estetyki [The Foundation of Aesthetics], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pawłowski T. (1987), Wartości estetyczne [Aesthetic Values], Warszawa: Wiedza Powszechna.
Pelc J. (1977), “Wspomnienia pozgonne o Mieczysławie Wallisie i Tadeuszu Wójciku” [Mieczysław Wallis and Tadeusz Wójcik: In Memoriam], Studia Semiotyczne 7, 5-12.
Pękala T. (1997), Estetyka otwarta Mieczysława Wallisa [The Open Aesthetics of Mieczysław Wallis], Warszawa: Instytut Kultury.
Rybicki J. (1975), Teorie przeżyć estetycznych. Struktura i funkcje głównych koncepcji [Theories of Aesthetic Experiences: The Structure and Functions of the Major Conceptions] [in:] Krzemień-Ojak, Kalinowski 1975: 49-104.
Siwiec T. (2009), “Rekonstrukcja problematyki estetycznej w filozofii Tadeusza Czeżowskiego” [The Reconstruction of Aesthetic Problems in Tadeusz Czeżowski’s Philosophy], Ruch Filozoficzny 66(4), 811-818.
Smolicka A. (2009), “Rola wartości w życiu człowieka w ujęciu Tadeusza Czeżowskiego” [The Role of Values in Human Life according to Tadeusz Czeżowski], Ruch Filozoficzny 66(4), 781-789.
Smolicka A. (2010), Świat wartości w ujęciu Tadeusza Czeżowskiego i Henryka Elzenberga: Studium porównawcze [The World of Values in the Works of Tadeusz Czeżowski and Henryk Elzenberg: A Comparative Study], doctoral dissertation, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Tatarkiewicz W. (1919/2022), “On the Absoluteness of Good,” Filozofia Nauki 30(2) [118], 171-224; originally published in Polish as O bezwględności dobra, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1919.
Tatarkiewicz W. (1933/1972), “Postawa estetyczna, literacka i poetycka” [Aesthetic, Literary, and Poetic Attitude], Sprawozdanie Polskiej Akademii Umiejętności [in:] Tatarkiewicz 1972: 79-89.
Tatarkiewicz W. (1934/1986), “Skupienie i marzenie” [Concentration and Dream], Marchołt 3 [in:] Tatarkiewicz 1986: 167-175.
Tatarkiewicz W. (1937), “Ce que nous savons et ce que nous ignorons des valeurs,” [What We Know and What We Ignore about Values] [in:] Actualités Scientifiques et Industrielles, Travaux du IXe Congrès International de Philosophie (Paris, 1-6 août 1937), Extrait, Hermann et Cie Éditeurs, Paris, X, 11-15. https://doi.org/10.5840/wcp9193710283
Tatarkiewicz W. (1949/1972), “Dwa pojęcia formy i dwa pojęcia treści” [Two Concepts of Form and Two Concepts of Content], Przegląd Filozoficzny 45, 88-101 [in:] Tatarkiewicz 1972: 137-158.
Tatarkiewicz W. (1960/1985), Historia estetyki [History of Aesthetics], vol. 1 (third edition), Warszawa: Arkady.
Tatarkiewicz W. (1966), “Pojęcie wartości, czyli co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki” [The Concept of Value, or What a Historian of Philosophy Has to Say to an Art Historian], Materiały II Seminarium metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki 19-21 maja 1966, Warszawa: Desa-Arkady 1968 [in:] Tatarkiewicz 1986, 69-77.
Tatarkiewicz W. (1972), Droga przez estetykę [The Way through Aesthetics], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tatarkiewicz W. (1975/2005), Dzieje sześciu pojęć [The History of Six Ideas: An Essay in Aesthetics] (sixth edition), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tatarkiewicz W. (1979), “Zapiski do autobiografii” [Notes for the Autobiography] [in:] Wspomnienia [Memoirs] (second edition), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 115-188.
Tatarkiewicz W. (1986), O filozofii i sztuce [On Philosophy and Art], Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Twardowski K. (1895/1927), “Etyka wobec teorii ewolucji” [Ethics and the Theory of Evolution] [in:] Twardowski 1927: 343-356.
Twardowski K. (1899a/2013), “O estetyce eksperymentalnej” [On Experimental Aesthetics] [in:] Twardowski 2013: 259-260.
Twardowski K. (1899b/2013), “Z estetyki muzyki” [From the Aesthetics of Music] (abstract) [in:] Twardowski 2013: 260-266.
Twardowski K. (1899c/1994), “O poczytalności karnej” [On Criminal Responsibility] [in:] Twardowski 1994: 119-123.
Twardowski K. (1899d/1927), “Tezy sformułowane na podstawie odczytu ‘O pojęciu poczytalności karnej w świetle psychologii’” [Theses Formulated on the Basis of Readings “On the Concept of Penal Responisibility in the Light of Psychology”] [in:] Twardowski 1927: 446-447.
Twardowski K. (1899/1900), Zasadnicze zagadnienia teorii poznania i metafizyki [Fundamental Issues of the Theory of Knowledge and Metaphysics], lecture notes, typescript, Połączone Biblioteki WF, IFiS PAN i PTF, sygnatura AKT — P.7,2.
Twardowski K. (1927), Rozprawy i artykuły filozoficzne [Philosophical Dissertations and Articles], Lwów: Książnica-Atlas.
Twardowski K. (1971/2013), “Wykłady w Uniwersytecie Lwowskim. Część II: O sceptycyzmie etycznym” [Lectures at the Lvov University. Part II: On Ethical Skepticism], I. Dąmbska (ed.) [in:] Twardowski 2013: 344-402.
Twardowski K. (1974/2013), “Wykłady w Uniwersytecie Lwowskim. Część I: Główne kierunki etyki naukowej” [Lectures at the Lvov University. Part I: Main Trends of Scientific Ethics], I. Dąmbska (ed.) [in:] Twardowski 2013: 309-343.
Twardowski K. (1994), Etyka [Ethics], R. Jadczak (ed.), Toruń: Adam Marszałek.
Twardowski K. (2013), Myśl, mowa i czyn [Thought, Speach, Deed], part I, A. Brożek, J. Jadacki (eds.), Kraków: Copernicus Center Press.
Tyburski W., Wiśniewski R. (eds.) (1999), Polska filozofia analityczna. W kręgu Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Księga poświęcona pamięci Ryszarda Jadczaka [Polish Analytical Philosophy: In the Circle of the Lvov-Warsaw School. In Memory of Ryszard Jadczak], Toruń: Wydawnictwo UMK.
Tyburski W., Wiśniewski R. (2002), Tadeusz Czeżowski (1889-1981). Dziedzictwo idei: logika — filozofia — etyka [Tadeusz Czeżowski (1889-1981): The Heritage of Thought: Logic — Philosophy — Ethics], Toruń: Wydawnictwo UMK.
Vitruvius (1914), The Ten Books on Architecture, trans. M. H. Morgan, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Wachowiak A. (1997), “O spójności dobra i piękna. Tadeusza Czeżowskiego czasy wileńskie” [On the Coherence of Good and Beauty: Tadeusz Czeżowski’s Vilnius Times] [in:] Jadczak, Pawlak 1997: 93-109.
Walfisz-Wallis M. (1931a/1968), “O doznaniu estetycznym” [On Aesthetic Experience] [in:] Wallis 1968: 237-242.
Walfisz-Wallis M. (1931b/1968), “O świecie przedmiotów estetycznych” [On the World of Aesthetic Objects] [in:] Wallis 1968: 243-255.
Walfisz-Wallis M. (1932/1968), “O przedmiotach pięknych i ślicznych” [On Beautiful and Pretty Objects] [in:] Wallis 1968: 261-269.
Walfisz-Wallis M. (1937/1968), “Prawdziwość i ważność zdań estetycznych” [The Truth and Importance of Aesthetic Sentences] [in:] Wallis 1968: 54-58.
Walfisz-Wallis M. (1949/1968), “Wartości estetyczne łagodne i ostre” [Mild and Sharp Aesthetic Values] [in:] Wallis 1968: 185-209.
Walfisz-Wallis M. (1968), Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931-1949 [Experience and Value: Papers on Aesthetics and the Science of Art 1931-1949], Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wilkoszewska K. (2007), Wizje i re-wizje. Wielka księga estetyki w Polsce [Visions and Revisions: A Great Book of Aesthetics in Poland], Kraków: Universitas.
Wiśniewski R. (1989), “Doświadczenie aksjologiczne a teorie etyczne w koncepcji Tadeusza Czeżowskiego” [Axiological Experience and Ethical Theories according to Tadeusz Czeżowski] [in:] Czarnecki, Soldenhoff 1989: 259-287.
Wiśniewski R. (2002), “Problem z kryteriami wartości. W nawiązaniu do aksjologii Tadeusza Czeżowskiego” [Problem with the Criteria of Values: In Reference to Tadeusz Czeżowski’s Axiology] [in:] Tyburski, Wiśniewski 2002: 145-159.
Wiśniewski R. (2013), Dobro: moralność, szczęście i piękno. Studium aksjologii Władysława Tatarkiewicza [Good: Morality, Happiness, and Beauty: A Study of Władysław Tatarkiewicz’s Axiology], Bydgoszcz: Epigram.
Witwicki W. (1920), “O stosunku nauki do sztuki” [On the Relations between Science and Art], Nauka Polska. Jej potrzeby, organizacja i rozwój 3, Rocznik Kasy im. Mianowskiego, obejmujący pamiętnik I Zjazdu poświęconego zagadnieniom organizacji i rozwoju nauki polskiej w dniach 7-10 kwietnia 1920 r., Warszawa, 53-60.
Witwicki W. (1949), “List o estetyce” [A Letter on Aesthetics], Przegląd Filozoficzny 45(1-2), 23-25.
Witwicki W. (1925/1962), Psychologia [Psychology], vol. 1, (fourth edition), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Witwicki W. (1925/1963), Psychologia [Psychology], vol. 2, (fourth edition), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Woleński J. (1992/1996), “Ontologia i zło” [Ontology and Evil] [in:] Woleński 1996: 84-95.
Woleński J. (1993/1996), “Dwie koncepcje transcendentaliów” [Two Conceptions of Transcendentals] [in:] J. Woleński (1996), 147-158.
Woleński J. (1996), W stronę logiki [Towards Logic], Kraków: Aureus.
Zegzuła-Nowak J. (2017), Polemiki filozoficzne Henryka Elzenberga ze szkołą lwowsko-warszawską [Henryk Elzenberg’s Philosophical Polemics with the Lvov-Warsaw School], Kraków: Scriptum.