Problemy koncepcyjne naturalizmu redukcyjnego Quine’a
Słowa kluczowe:
naturalizm redukcyjny, naturalizm nieredukcyjny, fizykalizm, niezdeterminowanie przekładu, Willard Van Orman QuineAbstrakt
Quine’s position is counted as a reductive naturalism. It overcomes both the traditional Cartesian-Kantian approach to philosophy and the theory of logical empiricism. In consequence, Quine turns for guidance to empirical science. Philosophical reflection turns out to be secondary and dependent on science, for it is the empirical sciences that are the only source of genuine knowledge. As a result, philosophy should be reduced, in Quine’s view, to the application of scientific methods to problems that more general than those raised within the sciences themselves. Quine’s position is criticized in this article both internally, for being inconsistent, and externally, from the point of view of non-reductive naturalism. The criticism primarily pertains to (a) the doctrine of physicalism, (b) the thought-experiment regarding the indeterminacy of translation, and (c) non-observability of the principles of naturalism.
Bibliografia
Almender R. (1990), On Naturalizing Epistemology, „American Philosophical Quarterly” 27(4), 261-278.
Arystoteles (1983), Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bunge M. (1979), Ontology II. A World of Systems [w:] Treatise on Basic Philosophy, vol. 4, Dordrecht: Reidel.
Burge T. (2010), Origins of Objectivity, New York: Oxford University Press.
Dennett D. C. (2007), Słodkie sny. Filozoficzne przeszkody na drodze do nauki świadomości, tłum. M. Miłkowski, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Dorożyński K. (1995), Epistemologia naturalistyczna [w:] Filozofować dziś. Z badań nad filozofią najnowszą, red. A. Bronk, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 161-177.
Dretske F. (2004), Naturalizowanie umysłu, tłum. B. Świątczak, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Dziobkowski B. (2003), Dwa naturalizmy, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” 3(47), 37-49.
Harman G. (1967), Quine on Meaning and Existence II. Existential Commitment, „Review of Metaphysics” 21(2), 343-367.
Helmholtz H. (1924-25), Treatise on Physiological Optics (3 volumes), Milwaukee: Optical Society of America.
Helmholtz H. (1977), Epistemological Writings, R. S. Cohen, Y. Elkana (ed.), trans. M. Lowe, Dordrecht: Reidel.
Kornblith H. (1994), Introduction. What Is Naturalistic Epistemology [w:] Naturalizing Epistemology, H. Kornblith (ed.), Cambridge, MA: MIT Press, 1-14.
Kripke S. (2001), Nazywanie a konieczność, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Laudan L. (1987), Science and Values, „Synthese” 71, 221-234.
Lengenfeld M. S. (1993), Podstawy embriologii zwierząt, Kraków: Akademia Rolnicza im. H. Kołłątaja w Krakowie. Skrypty dla Szkół Wyższych, wyd. II.
Marciszewski W. (1981), Metody analizowania tekstu naukowego. Wybrane zagadnienia metodologii nauk, naukoznawstwa i informacji naukowej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Maffy J. (1990), Recent Work on Naturalized Epistemology, „American Philosophical Quarterly” 27(4), 281-293.
Milner D. A., M. A. Goodale (2008), Mózg wzrokowy w działaniu, tłum. G. Króliczak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Place U. T. (1956), Is Consciousness a Brain Process?, „British Journal of Psychology” 47, 44-50.
Planck M. (1933), Where is Science Going?, trans. J. Murphy, London: George Allen and Unwin.
Planck M. (1949), Scientific Autobiography, trans. F. Gaynor, New York: Philosophical Library.
Planck M. (1960), A Survey of Physical Theory, trans. R. Jones, D. H. Williams, New York: Dover Publications.
Post J. F. (2005), Naturalism [w:] The Cambridge Dictionary of Philosophy. Second Edition, R. Audi (ed.), New York: Cambridge University Press, 596-597.
Quine W. V. O. (1981), Five Milestones of Empiricism [w:] Theories and Things, Cambridge, MA: Harvard University Press, 67-72 [Pięć kamieni milowych empiryzmu, tłum. K. Kuś, „Przegląd Filozoficzny (Nowa Seria)” 17(4) [68] (2008), 43-47].
Quine W. V. O. (1986), Granice wiedzy i inne eseje filozoficzne, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Quine W. V. O. (1997), Na tropach prawdy, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Spacja.
Quine W. V. O. (1998), Od bodźca do nauki, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Aletheia.
Quine W. V. O. (1999), Słowo i przedmiot, tłum. C. Cieśliński, Warszawa: Aletheia.
Searle J. (2010), Umysł. Krótkie wprowadzenie, tłum. D. Karłowski, Poznań: Rebis.
Smart J. J. C. (1959), Sensations and Brain Processes, „Philosophical Review” 68, 141-156.
Shoemaker S. (2005), Physicalism [w:] The Cambridge Dictionary of Philosophy. Second Edition, R. Audi (red.), 706-707.
Solomon E. P., Berg L. R., Martin D. W. (2007), Biologia wg VII wydania amerykańskiego, C. Jura, J. Godula (red. n.), A. Zduńska, M. Brodacki oraz zespół (red. m.), Warszawa: Multico.
Strojnowski J. (1989), Psychologia fizjologiczna, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
White Beck L., Holmes R. L. (1968), Philosophic Inquiry. An Introduction to Philosophy, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Arystoteles (1983), Metafizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Bunge M. (1979), Ontology II. A World of Systems [w:] Treatise on Basic Philosophy, vol. 4, Dordrecht: Reidel.
Burge T. (2010), Origins of Objectivity, New York: Oxford University Press.
Dennett D. C. (2007), Słodkie sny. Filozoficzne przeszkody na drodze do nauki świadomości, tłum. M. Miłkowski, Warszawa: Prószyński i S-ka.
Dorożyński K. (1995), Epistemologia naturalistyczna [w:] Filozofować dziś. Z badań nad filozofią najnowszą, red. A. Bronk, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 161-177.
Dretske F. (2004), Naturalizowanie umysłu, tłum. B. Świątczak, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
Dziobkowski B. (2003), Dwa naturalizmy, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” 3(47), 37-49.
Harman G. (1967), Quine on Meaning and Existence II. Existential Commitment, „Review of Metaphysics” 21(2), 343-367.
Helmholtz H. (1924-25), Treatise on Physiological Optics (3 volumes), Milwaukee: Optical Society of America.
Helmholtz H. (1977), Epistemological Writings, R. S. Cohen, Y. Elkana (ed.), trans. M. Lowe, Dordrecht: Reidel.
Kornblith H. (1994), Introduction. What Is Naturalistic Epistemology [w:] Naturalizing Epistemology, H. Kornblith (ed.), Cambridge, MA: MIT Press, 1-14.
Kripke S. (2001), Nazywanie a konieczność, tłum. B. Chwedeńczuk, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Laudan L. (1987), Science and Values, „Synthese” 71, 221-234.
Lengenfeld M. S. (1993), Podstawy embriologii zwierząt, Kraków: Akademia Rolnicza im. H. Kołłątaja w Krakowie. Skrypty dla Szkół Wyższych, wyd. II.
Marciszewski W. (1981), Metody analizowania tekstu naukowego. Wybrane zagadnienia metodologii nauk, naukoznawstwa i informacji naukowej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Maffy J. (1990), Recent Work on Naturalized Epistemology, „American Philosophical Quarterly” 27(4), 281-293.
Milner D. A., M. A. Goodale (2008), Mózg wzrokowy w działaniu, tłum. G. Króliczak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Place U. T. (1956), Is Consciousness a Brain Process?, „British Journal of Psychology” 47, 44-50.
Planck M. (1933), Where is Science Going?, trans. J. Murphy, London: George Allen and Unwin.
Planck M. (1949), Scientific Autobiography, trans. F. Gaynor, New York: Philosophical Library.
Planck M. (1960), A Survey of Physical Theory, trans. R. Jones, D. H. Williams, New York: Dover Publications.
Post J. F. (2005), Naturalism [w:] The Cambridge Dictionary of Philosophy. Second Edition, R. Audi (ed.), New York: Cambridge University Press, 596-597.
Quine W. V. O. (1981), Five Milestones of Empiricism [w:] Theories and Things, Cambridge, MA: Harvard University Press, 67-72 [Pięć kamieni milowych empiryzmu, tłum. K. Kuś, „Przegląd Filozoficzny (Nowa Seria)” 17(4) [68] (2008), 43-47].
Quine W. V. O. (1986), Granice wiedzy i inne eseje filozoficzne, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Quine W. V. O. (1997), Na tropach prawdy, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Spacja.
Quine W. V. O. (1998), Od bodźca do nauki, tłum. B. Stanosz, Warszawa: Aletheia.
Quine W. V. O. (1999), Słowo i przedmiot, tłum. C. Cieśliński, Warszawa: Aletheia.
Searle J. (2010), Umysł. Krótkie wprowadzenie, tłum. D. Karłowski, Poznań: Rebis.
Smart J. J. C. (1959), Sensations and Brain Processes, „Philosophical Review” 68, 141-156.
Shoemaker S. (2005), Physicalism [w:] The Cambridge Dictionary of Philosophy. Second Edition, R. Audi (red.), 706-707.
Solomon E. P., Berg L. R., Martin D. W. (2007), Biologia wg VII wydania amerykańskiego, C. Jura, J. Godula (red. n.), A. Zduńska, M. Brodacki oraz zespół (red. m.), Warszawa: Multico.
Strojnowski J. (1989), Psychologia fizjologiczna, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
White Beck L., Holmes R. L. (1968), Philosophic Inquiry. An Introduction to Philosophy, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Pobrania
Opublikowane
2019-06-30
Jak cytować
Haraburda, M. (2019). Problemy koncepcyjne naturalizmu redukcyjnego Quine’a. Filozofia Nauki, 27(2), 115–140. Pobrano z https://fn.uw.edu.pl/index.php/fn/article/view/1070
Numer
Dział
Artykuły
Filozofia Nauki | ISSN 1230-6894 | e-ISSN 2657-5868